ممکن است که شما چیز هایی را شنیده باشید در مورد این که نفس کشیدن در طی زایمان می تواند کمک کننده باشد و نیز ممکن است ویدیوهایی را دیده باشید که در آن یک ماما، یک بانو را برای کشیدن نفس های عمیق تشویق می کند. اگر برای اولین مرتبه مادر شده اید، زایمان می تواند ترسناک ترین بخش بارداری باشد. با کمی تمرین تکنیک های تنفسی در طی زایمان، می توانید این مساله را از بهترین راه مدیریت کنید. تنفس برای کاهش درد و ناراحتی که در زایمان وجود دارد و نیز حفظ آرامش در طول زایمان به شما کمک می کند. در ادامه مطالب و پیشنهاداتی درمورد تکنیک های تنفسی آورده شده است که به شما کمک خواهد کرد تا به آرامی زایمان کنید.

تاثیر تنفس بر کنترل و کاهش درد زایمان طبیعی

بدون غذا می‌ توانید برای هفت روز زنده بمانید؛ بدون آب برای سه روز زنده می مانید، ولی بدون اکسیژن (تنفس) در حدود هفت دقیقه جان خود را از دست می‌دهید. طی بارداری، بانوان باردار به ده تا بیست درصد اکسیژن بیشتر نیاز دارند که افزایش ۴۰۰ درصدی میزان هوای دم و بازدم در یک چرخه را ضروری می‌کند. این عمل اغلب در نتیجه تنفس عمیق‌ تر بانوان رخ می‌دهد و به صورت اتفاقی رخ نمی‌دهد. مرکز تنفس بدن در پیاز مغز قرار دارد و کنترل بسیاری از مراکز حیاتی بدن از قبیل جویدن، سرفه و استفراغ و مرکز تغییر دهنده قطر رگ‌ها در آن قرار دارد.

تغییر روش یا الگوی تنفسی سال‌ هاست که در کلاس‌های بارداری و زایمان آموزش داده می‌شود. این گرایش امروزی و پیروی از حرکات بدن و شش‌ها بارداران را به خودآگاهی بیشتر در تنفس تشویق می‌کند. در واقع یادگیری چگونگی تنفس بدنی و همسوئی با آن به شما کمک خواهد کرد تا استرس همراه با زایمان را با آرامش مدیریت کنید. از خودآگاهی تنفسی، برای کمک به خوابیدن و کاهش درد استفاه کنید.

تنفس، رابط بدن و ذهن‌ است. می‌توان از تنفس برای متمرکز ساختن مغز و آرامش بدن بهره ببریم. تنفس قدرتمندترین ابزار ذاتی برای زایمان است، این قدرت درونی همواره با شماست و استفاده از آن هزینه ای ندارد. تنفس مسیر درک بانوان از قدرت بدنی شان را هموار می سازد. با تنفس صحیح در چهل ثانیه بدن واکنش های آرامش‌ بخش نشان می دهد. تنفس توان آن را دارد تا وضعیتی ناراحت کننده را در یک چشم برهم زدن دگرگون سازد. تنفس بدون کنترل، سریع، کم‌عمق یا محدود باعث ناراحتی شده و نشانه واکنش اضطرابی سیستم عصبی در هنگام زایمان و افزایش میزان پریشانی و درد است.  تنفس های صحیح همراه با آگاهی باعث افزایش کنترل فکر و تمرکز می‌شود.

فواید و اثرات تنفس عمیق مادران باردار هنگام زایمان

شاید همه ما این تجریه را داشته ایم زمانی که نفس عمیق می کشیم باعث می شود اکسیژن زیادی به بدن برسد و استرس کمتر و آرامش بیشتر شود. قطعا روز زایمان تمام مادران باردار دچار استرس و ترس زیادی می شوند و می خواهد یک زایمان خوب و راحتی داشته باشند. در این بخش به چند مورد از فواید تنفس صحیح مادران باردار اشاره می شود:

اکسیژن خوبی به مادر و جنین می رسد: در این روش علاوه بر اینکه اکسیژن رسانی خوبی به بدن مادر باردار انجام می شود قطعا اکسیژن خوبی هم به جنین می رسد. اگر جنین دچار کمبود اکسیژن شود ممکن است در معرض خطر قرار گیرد و دچار دیسترس تنفسی شود و یا در رحم مادر مدفوع کند. بنابراین در روز زایمان اکسیژن رسانی خوب هم به مادر و هم برای جنین یکی از موارد بسیار مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

درد مادر کمتر می شود: با تنفس خوب مادر باردار می تواند ذخیره انرژی کند. طبیعی است که روز زایمان مادر درد زیادی را تحمل می کند. در نتیجه ممکن است توانش کمتر شده و خسته شود، اکسیژن رسانی خوب به بدن مادر موجب می شود که توان بیشتری داشته باشد و در واقع بازتوانی کند. برای اینکار می تواند در فواصل بین دردها از این تکنیک بهره ببرد.

استرس مادر از بین می رود: زمانی که درد تمام شد مادر یک دوره استراحت دارد، این زمان بهترین فرصت است که مادر می تواند اکسیژن خوبی دریافت کند و به بافت های بدن خود برساند و آرامش مطلوبی را کسب کند و خود را برای فاز بعدی درد آماده کند.

زایمان مادر راحت تر پیش می رود : یکی از فواید دیگر اکسیژن رسانی خوب به بدن این است که از خستگی مادر جلوگیری می شود زایمان راحت و سریع تر پیش می رود.

*یکی از نکاتی که مادران باردار باید به آن توجه کنند این است که این تکنیک های تنفسی را باید در طول دوران بارداری انجام دهند و این کار فقط مختص به روز زایمان نمی باشد.

۱۰ تکنیک مؤثر در کاهش درد زایمان طبیعی

۱- تکنیک تنفس صحیح در بارداری

۲- ورزش کنید

۳- نحوۀ صحیح ایستادن و راه رفتن در زمان بارداری

۴- اهمیت ویژۀ استفاده از آب در زمان بارداری

۵- تغذیۀ مناسب در بارداری

۶- مثبت فکر کنید

۷- سبزیجات مصرف کنید

۸- روی شکم خود روغن بمالید

۹- در کلاس‌های آمادگی قبل از زایمان شرکت کنید

۱۰- از گرما استفاده کنید

آموزش تکنیک های تنفسی در زایمان طبیعی

۱. تنفس از راه بینی و دهان

برای تسهیل زایمان این مورد از تکنیک های تنفس در زایمان را انجام دهید. سعی کنید دم را از طریق بینی و بازدم را از طریق دهان انجام دهید. هر دو فرآیند دم و بازدم را به آرامی انجام دهید. شما باید هم در حالت ایستاده و هم نشسته این تکنیک را انجام دهید.

۲. تنفس شکمی

زانوهای خود را خم کنید و در همین حال بنشینید و نفس عمیق بکشید. سعی کنید ذهن خود را فقط روی تنفس منظم خود متمرکز کنید و اجازه ندهید ذهنتان آشفته باشد، برای این منظور پس از انجام دم تا پنج بشمارید و بعد بازدم کنید. این نوع از تکنیک های تنفسی در زایمان را حدود ده دقیقه انجام دهید.

۳. تکنیک تنفس یوگا

آموزش زایمان تا حد زیادی به مهارت هایی مربوط می شود که باید توسط خود شما فراگرفته شوند. این مهارت یکی از تکنیک های یوگا می باشد که به دریافت نهایت سطح انرژی در دوران بارداری  کمک میکند. دم و بازدم را از راه بینی انجام دهید، در این مدت دهان خود را بسته نگاه دارید و روی صدایی که نفس می کشید متمرکز شوید. هنگام دم صدایی شبیه هیس ایجاد می شود و در هنگام بازدم گلو فشرده خواهد شد و صدای بازدم شبیه صدای اقیانوس می شود. دست کم پنج دقیقه در طول روز تکنیک های تنفسی یوگا را انجام دهید.

تکنیک های تنفس در زایمان طبیعی

زمانی که فرایند زایمان آغاز می‌شود، به کار گرفتن تکنیک‌های تنفس به تنظیم سرعت زایمان و همچنین فراهم کردن انرژی لازم برای لحظه تولد کمک می کنند.

۱- شروع انقباضات: تنفس شکمی یا آهسته

وقتی انقباض‌ها شروع می‌شوند تنفس شکمی یا آهسته را به کار بگیرید. در تنفس شکمی باید از طریق بینی نفس‌های عمیق بکشید و هوا را وارد شکم کنید و بازدم را از طریق دهان انجام دهید. توجه داشته باشید که بازدم باید از دم طولانی‌تر باشد و بین دم و بازدم‌ها چند ثانیه مکث داشته باشید. هدف از تنفس شکمی در زایمان طبیعی این است که با ریتم انقباض‌ها هماهنگ شده و درد را کنترل کنید.

۲- تنفس در زایمان (مرحله فعال): تنفس کوتاه و تند

هرچه از شروع انقباض‌ها زمان بیشتری می‌گذرد تنفس‌ها کوتاه‌تر و تعداد آن‌ها بالاتر می‌رود. با این حال مادر هنوز هم می‌تواند از تکنیک تنفس بینی و دهان استفاده کند. وقتی احساس کردید که انقباض‌ها به جایی رسیده‌اند که بین آن‌ها نمی‌توانید صحبت کنید تنفس کوتاه و سریع را شروع کنید.

در این مرحله با شروع هر انقباض کمی هوا را از راه بینی وارد کنید و وقتی اتقباض به پایان می‌رسد هوا را از دهان خارج کنید. بازدم را می‌توانید در یک مرحله انجام دهید یا آن را به چهار مرحله تقسیم کنید.

اگر انقباض‌ها افزایش پیدا کرد تنفس میانی (قفسه سینه) را اجرا کنید. تنفس‌های کوتاه میزان اکسیژن دریافتی نوزاد را افزایش داده و به کنترل درد خودتان هم کمک می کند.

۳- تنفس در مرحله انتقالی: نفس نفس زدن (تنفس متغیر)

وقتی دهانه رحم حدود ۵ سانتی متر باز شده است تنفس کوتاه و منظم دیگر چندان کمکی به شما نمی‌کند. در این مرحله باید تنفس خود را با سرعت و شدت مراحل زایمان هماهنگ کنید. بهتر است ۶ هفته قبل از زایمان این تکنیک تنفس در زایمان را تمرین کنید.

وقتی مادر در مرحله فعال زایمان قرار دارد تنفس صحیح به او کمک می کند تا از احساس فشارش کاسته شود. در این تکنیک تنفسی نفس‌های بسیار کوتاه از طریق بینی و دهان انجام می‌شود. وقتی انقباض شروع می‌شود از طریق بینی نفس بکشید و دو بار پشت سر هم از طریق دهان بازدم را اجرا کنید (درست مثل وقتی که می‌دوید و نفس نفس می‌زنید.)

۴- تکنیک تنفس در مرحله آخر زایمان

در آخرین مرحله زایمان آماده هستید تا فرزند خود را به دنیا آورید. هدف از کنترل تنفس در در مرحله انتقالی و مرحله آخر زایمان این است که تا زمانی که ماما یا پزشک اجازه نداده است زور نزنید. زور زدن تنها باید وقتی اتفاق بیفتد که دهانه رحم به طور کامل باز شده باشد.

به دلیل احساس فشاری که در این مرحله در معقد احساس می‌کنید تمایل به زور زدن خواهید داشت. اما به کار بردن تکنیک‌های تنفسی به شما در پرت کردن حواستان کمک می‌کند.

زمانی که احساس کردید نیاز به زور زدن دارید نفس عمیق بکشید و ریه‌هایتان را از هوا پر کنید. سپس چانه خود را به سمت قفسه سینه نزدیک کنید و آرام آرام طی ۶ مرحله با صدای «هی» (hee) هوا را خارج کنید. در انتها تصور کنید یک شمع روبرویتان روشن است و می‌خواهید آن را خاموش کنید. بازدم آخر را مثل فوت کردن یک شمع با صدای «هوو» (who) انجام دهید.

بعد از اجرای این تکنیک می‌توانید به طور عادی نفس بکشید. این کار را سه بار انجام دهید تا برای دفعه بعد که نیاز به زور زدن دارید انرژی ذخیره کنید. به خاطر داشته باشید که زور زدن باید ۵ تا ۶ ثانیه طول بکشد. مامای همراه یا همسرتان می‌تواند برایتان زمان بگیرد.

وقتی زور می‌زنید نفستان را حبس نکنید و عضلات لگن را ریلکس کنید. این کار به خروج راحت‌تر نوزاد کمک می‌کند. حبس کردن نفس باعث آسیب به کف لگن و اختلال در اکسیژن رسانی به نوزاد می‌شود.

جمع بندی

دیر یا زود لحظه ای می‌رسد که فرزند شما آماده ورود به دنیا است. بنابراین اگر قصد زایمان طبیعی دارید بهتر است از قبل به همراه ماما و همسرتان تکنیک‌های تنفس در زایمان را تمرین کنید. سه ماهه آخر بارداری زمان مناسبی برای یادگیری این تکنیک‌ها است.البته حتی اگر قصد دارید فرزند خود را با عمل سزارین به دنیا آورید باز هم این تکنیک‌ها در رفع استرس به شما کمک خواهند کرد.

‌